گفت وگوی همشهری‌آنلاین با کورش متین رهبر ارکستر ایرانشهر
تشکیل ارکستر ایرانشهر در فضای موسیقی امروز یک اتفاق فرخنده است. رخدادی که می‌تواند به گسترش ظرفیت‌های سازآرایی در فضای موسیقی سنتی مدد برساند. کوروش متین رهبر ارکستر ایرانشهر از ایده شکل گیری و اجرای این ارکستر می‌گوید.
کوروش متین رهبر ارکستر ایرانشهر از ایده شکل گیری و اجرای این ارکستر می‌گوید. این ارکستر ۲۸ مرداد و ۲۹ مرداد در فرهنگسرای نیاوران به اجرای برنامه خواهد پرداخت.
کوروش متین که در کارنامه کاری خود آثاری در خور اعتنا دارد در گفت وگویی اختصاصی با همشهری‌آنلاین درباره پیشینه این ارکستر و تازگی آن در فضای موسیقی ایرانی و نیز پژوهش‌های تاریخی و تکنیکی که خود او در این زمینه انجام داد سخن گفته است. گفت وگو را بخوانید:
از چه زمانی به فکر ایجاد چنین گروهی افتادید و چرا؟
-از سالهای 1385-1386 که پایان نامه کارشناسی ارشد موسیقی خود(ارکستراسیون سازهای ایرانی-اصول سازبندی سازهای ایرانی) را زیر نظر استاد حسین علیزاده می‌نوشتم به فکر تاسیس چنین ارکستری بودم…در واقع تا آنجایی که بنده حضور ذهن دارم کسی راجع به ارکستراسیون سازهای ایرانی کتابی ننوشته بود و بنده این کار را آغاز کردم و با تمام کاستیهایش با تاسیس چنین ارکستری(ارکستر سازهای ملی ایران شهر) تصورات و فضای درون ذهنی ام را به واقعیت عینی تبدیل کردم…
نامش را “ایران شهر”نهادم که از اسامی قدیم کشور عزیزمان “ایران” بوده است.
ما در سابقه کارهای گروهی ارکستر سازهای مضرابی استاد دهلوی و یا گروه ارکستر سیمرغ آقای متبسم را داشتیم که بر اساس سازبندی موسیقی ملی طراحی و ایجاد شد. می‌توانید پیشینه‌ای از این کارتان بدهیدو تفاوت آن را گروه‌ها و یا ارکسترهایی از این دست را بر شمرید؟
-ارکستر سازهای مضرابی استاد حسین دهلوی از فعالیتهای ارجمندی است که در گذشته به همت استاد عزیزم انجام شده است…همانگونه که از نام ارکستر مشخص است سازبندی آن به سازهای زهی مضرابی(تار،عود،بم تار…) و زهی چکشی(سنتور)،قانون و اغلب سازهای به اصطلاح مضرابی محدود شده است…در مورد ارکستر سیمرغ هم که از فعالیتهای با ارزش جناب استاد حمید متبسم است باید به این نکته اشاره کنم که در این ارکستر به یک اندیشه موسیقایی و سلیقه هنری بسنده شده و آن آثار و قطعات آقای متبسم است.
گزارش نشست نقد نغمه در نقد و بررسی آلبوم سیمرغ حمید متبسم
“ارکستر سازهای ملی ایران شهر” قطعات آهنگسازان امروز موسیقی ایران را که در نوشتن برای ارکستر تجربه دارند و نیز آثار استادان عزیز موسیقی ایران را اجرا می کند و اثری هم از خود بنده در این کنسرت به نام “ایران آباد” اجرا می کند…در واقع فکر این ارکستر گرد هم آوردن سلیقه های متنوع به قصد اجرای آثار ارکسترال موسیقی ایرانی با هدف تجربه های نوین در چند صدایی و بافت در موسیقی ایرانی است.
قاعده این است که آهنگسازان ایرانی بر اساس برخی نغمه‌هایی که می‌سازند حس می‌کنند در برخی فواصل و یا فضاها ، سازهای کنونی پاسخگوی نیاز آهنگسازی او نیست؟ و به صرافت طراحی سازی می افتند که برای نمونه قیچگ باس یا سنتور باس رابه یاد دارم که آقای مشکاتیان برای نخستین بار در گروه خود به کار گرفت؟ آیا شما هم به عنوان یک آهنگساز به چنین ظرفیت‌هایی فکر کرده بودید؟
-بله،ما در ارکستر سازهای جدیدی نیاز داریم که محدوده صوتی صداها تکمیل شود ،تعادل و بالانس صوتی ایجاد شود،پاسخگوی بیان دراماتیک اثر آهنگساز باشد،تنوع رنگ و ….را برآورده کند…در آینده سعی خواهم کرد از تمام امکانات صوتی سازهای ساخته شده بنابر نیاز و ضرورت استفاده کنم…استاد قنبری مهر،استاد شجریان(که هر کجا هست خدایا به سلامت دارش!) و استادان سازنده ساز زخمات زیادی کشیده اند و بنده حتما از این امکانات جدید استفاده خواهم کرد.
چینش گروه در چنینن کنسرت‌هایی چگونه است و چه تعداد سازهایی را در گروه به کار گرفتید و آیا این تعداد ساز هسته اولیه است و یا اینکه با همین تعداد و چیدمان ارکستر ایرانشهر تکمیل شده است؟
-حدود بیست و پنج ساز ایرانی در این کنسرت در ترکیب ارکستر قرار دارند….نحوه چیدمان بر اساس تجربه های شخصی و اصول بم پذیری و زیر پذیری صداها و نیز رعایت سلسله مراتب سازها و نوازندگان است…به طور مثال در نحوه نشستن جای
سر گروه(مایستر)،نوازنده مثلا کمانچه 1 و کمانچه 2،کمانچه آلتو و ردیفهای پشت سر با منطق ارکستراسیون و نیز برگزاری آزمون ورودی و ارزشیابی نوازندگان رعایت شده است.
انتخاب رپرتوارهای موزیسین‌های نسل گذشته یا امروزین بر اساس چه معیارهایی صورت می‌گیرد؟
-در مورد مسایل فنی ارکسترکه یکی انتخاب رپرتوار است باید خدمتتان عرض کنم “ارکستر سازهای ملی ایران شهر”یک کمیته فنی دارد که تصمیم گیری و انتخاب رپرتوار هم از کارهای این گروه است.استاد محمدرضا درویشی،استاد تنگیز شاولو خاشویلی از کشور گرجستان،جناب آقای امیر اسلامی،جناب آقای دکتر هوشیار خیام و بنده اعضای کمیته فنی ارکستر هستیم.
نحوه تمرینات گروه چگونه است و چه مشکلاتی بر سر راه این گونه گروه‌های وجود دارد و آیا از مکانی یا جایی حمایت می‌شوید؟
-“ارکستر سازهای ملی ایران شهر” به مدیریت و رهبری اینجانب از 22 مهر ماه 1394 تاسیس شده است.سابقه این ارکستر و این تفکر موسیقایی به نیمه دوم 1392 بازمی گردد که بنده این ارکستر را به پیشنهاد معلم گرامی‌ام استاد «شریف لطفی» ریاست محترم دانشکده موسیقی دانشگاه هنر با نام دیگری تاسیس کردم و در 18،19 خرداد 1394 در فرهنگسرای نیاوران به روی صحنه بردم…ما از هیچ نهادی حمایت نمی شویم و تنها با یاری نوازندگان جوان و عزیز این ارکستر و استادانی که بنده را کمک می کنند و آهنگسازان عزیزی که قطعاتشان را لطف می کنند توانسته ایم به حیات خود ادامه دهیم…وجود نازنین معلم و استاد گرانقدرم استاد”حسین علیزاده”،استاد بزرگم که یقین دارم در بین ما هستند “استاد پرویز مشکاتیان”،استاد نازنین و بزرگوارم جناب آقای تنگیز شاولو خاشویلی که بر گردنم حق بزرگی دارند …این ها بزرگترین سرمایه های بنده و این ارکستر هستند…
مشکلات جدی اقتصادی هم طبق معمول گریبان گیرمان است…ما حتی جای تمرین نداریم و با هزینه های شخصی مشکلات را حل می کنیم…امیدمان به حضور مردم عزیزدر برنامه های ارکستر است تا بتوانیم دستمزد هنرمندان عزیز را تقدیمشان کنیم.
اجازه دهید این سوال بنیادین شما را پاسخ بیشتری ندهم،چرا که کار به گلایه و شکوه خواهد کشید!
کوروش متین ایرانشهر
امکان این هست که برخی از آهنگسازان جوان بتوانند رپرتوارهای خودشان را برایتان ارسال کنند و مکانیزمی برای انتخاب کارها دارید؟
-همانطوریکه عرض کردم هدف اصلی این ارکستر اجرای آثار آهنگسازان جوان و هم عصر موسیقی کشورمان است.
در کنسرتی که پیش رو دارید چه آثاری از افراد را انتخاب کردید؟
-در این کنسرت “لاله بهار” از استاد پرویز مشکاتیان بر روی شعر زیبای ملک الشعرا بهار با صدای خواننده جوان و با استعداد جناب آقای مصطفی حامدی ،”نوروز 62″ از استاد حسین علیزاده،”دریچه ها” از جناب آقای امیر اسلامی،”دیدم صنمی” از جناب آقای فرشاد صارمی،”عروسی”از جناب آقای محمد امینی،”سوگ” از جناب آقای راستین هستی پرست و “ایران آباد” از بنده اجرا می شود.
قطعاتی از مشکاتیان و علیزاده در ارکستر سازهای ملی ایرانشهر
از کارهای آینده گروه بگویید و آینکه به فکر اجرا در شهرستان‌های هم هستید یا نه؟
-در مورد آینده این ارکستر باید بگویم همه چیز بستگی به همت اعضای آن دارد…بنده یک نفر هستم که باعث و بانی شکل گیری این تشکل ارجمند شدم…ارکستر هیات امنائ دارد و اساس نامه ای برای آن تنظیم شده است.
البته بنده به عنوان مدیر این ارکستر باید اعلام کنم با شرایطی که وضعیت موسیقی و اجرای آن در ایران دارد! پاسخ دقیقی برای پرسش مهم شما ندارم!
به قول نیمای بزرگ:”من دلم سخت گرفته است…!”
از آثار آینده خودتان هم خبری بدهید؟
-خوشبختانه هنوز شاگرد و محصل موسیقی باقی مانده ام و کار مهم همیشگی ام رفتن به کلاس و یادگیری است.دائم در حال تمرین و خلق اثر هستم…مجموعه تصانیفی را با گروه “نیستان” که 21 سال پیش تاسیس شده است ضبط کرده ام که امیدوارم به زودی بتوانم منتشر کنم…یکی از اهدافم ضبط و نشر آثار با “ارکستر سازهای ملی ایران شهر” است…